Er zijn mensen die extra bescherming nodig hebben bij het nemen van belangrijke beslissingen. Zij kunnen deze beslissingen niet goed zelfstandig maken. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om verstandelijk beperkten, verslaafden, psychiatrisch patiënten of dementerenden.

De volgende maatregelen zijn hiervoor in het leven geroepen: ondercuratelestelling, bewindvoering en mentorschap. Een curator, bewindvoerder of mentor neemt dan beslissingen voor de betrokkene. Hierdoor worden de betrokken beschermd tegen derde die misbruik van hun situatie willen maken.

Ondercuratelestelling

Ondercuratelestelling is de meest vergaande maatregel. Het is voor mensen die hun financiële en persoonlijke zaken niet zelf kunnen regelen, zij zijn handelingsonbekwaam. Dit betekent dat de onder curatele gestelde zonder toestemming van de curator geen rechtshandelingen kan verrichten.

Bij een ondercuratelestelling beslist een curator over geld, verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding van de betrokkene. De curator lijkt veel op ouders of en voogd en is dan ook de wettelijk vertegenwoordiger van de betrokkene. De curator moet voor bijna elke handeling en beslissing toestemming geven.

In principe kan iedereen die meerderjarig is tot curator worden benoemd. Hierbij moet rekening worden gehouden met de voorkeur van de betrokkene. Vaak wordt de partner van de betrokkene benoemt tot curator. Als dit niet mogelijk is, komen andere familieleden in aanmerking.

De instelling, alsmede personeel van de instelling waar iemand verblijft kan voor die persoon niet tot curator worden benoemd.

Bewindvoering

Bewindvoering is voor mensen die hun financiële zaken niet zelf kunnen regelen. Redenen voor het instellen van bewindvoering is bijvoorbeeld wegens verkwisting of het hebben van problematische schulden.

De bewindvoerder beheert het geld en de goederen van de betrokkene. Degene die onder bewind staat blijft wel handelingsbekwaam. Dit houdt in dat hij of zij nog wel zelfstandig rechtshandelingen mag verrichten. Het is niet altijd nodig om alle goederen van iemand onder bewind te stellen. In sommige gevallen is alleen het huis al voldoende. Staat het huis van de betrokkene onder bewind dan mag hij of zij dit alleen verkopen met toestemming van de bewindvoerder.

Iedereen van 18 jaar of ouder, die niet zelf onder bescherming staat of een strafblad heeft, niet in een schuldsanering zit of in staat van faillissement verkeert, kan bewindvoerder worden. Ook een rechtspersoon, zoals een stichting, vereniging of BV kan bewindvoerder zijn.

De instelling, alsmede personeel van de instelling waar iemand verblijft kan voor die persoon niet tot bewindvoerder worden benoemd.

Mentorschap

Mentorschap is voor mensen die hun persoonlijke zaken niet zelf kunnen regelen.
De mentor beslist over de verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding van de betrokkene. Iemand die een mentor heeft, blijft handelingsbekwaam. De mentor heeft de plicht om de betrokkene zoveel mogelijk zelf te laten beslissen. Mentorschap kan ook tegelijkertijd met bewind voering nodig zijn.

Als het mentorschap wordt aangevraagd kan een voorstel worden gedaan voor een specifieke mentor. Een mentor kan zowel een natuurlijk persoon zijn als een rechtspersoon (stichting, bv etc.). Meestal gaat het hierbij om een familielid. In sommige gevallen zijn familieleden niet bereid of niet in staat om het mentorschap te vervullen. Een kennis, vriend of buurman kan ook als mentor worden benoemd. Als zo iemand ook niet beschikbaar is, kan er een beroep worden gedaan op een rechtspersoon. Dit kan bijvoorbeeld een regionale stichting zijn die vrijwilligers werft, selecteert, opleidt, koppelt en daarna begeleidt bij hun werk.

De instelling, alsmede personeel van de instelling waar iemand verblijft kan voor die persoon niet tot mentor worden benoemd.

Hoe vraag ik ondercuratelestelling, bewind of mentorschap aan?

Dit kan worden aangevraagd bij de kantonrechter in het arrondissement waar de betrokkene woont, door onder andere de betrokkene zelf of zijn familie. Je hebt hiervoor geen advocaat nodig.

Wat als de betrokkene op dit moment nog wel in staat is om zijn zaken te regelen?

Als de betrokkene op dit moment nog wel in staat is om zijn zaken te regelen, dan kan ondercuratelestelling, bewindvoering of mentorschap waarschijnlijk voorkomen worden. De betrokkene kan bijvoorbeeld een algemene, notariële volmacht of een levenstestament maken waarin hij of zij zelf een gevolmachtigde en/of bewindvoerder aanwijst.

Voor meer informatie hierover lees de blog ‘Wie de zaken regelt van een dementerende ouder?’.

 

Auteur: Rosan Boertje, student rechten, in samenwerking met mr. Petra den Hollander