Een scheiding brengt allerlei emoties met zich mee. Gewild of ongewild moet je immers je partner loslaten, je gezin valt uit elkaar, je moet het huis uit. Je moet afscheid nemen van je huidige leven. Alles gaat anders worden. Je zal het alleen moeten doen…

De Vergelijking: Scheiding als Rouwproces

Het verwerkingsproces van een scheiding wordt vergeleken met het rouwproces en is qua verwerkingsfasen vergelijkbaar met het rouwproces dat iemand ervaart bij het verlies van een dierbare door de dood. Dit is erg belangrijk voor partners die in scheiding liggen om zich te realiseren.

De onderstaande rouwcurve, ontwikkeld door mevrouw Elisabeth Kübler-Ross, laat heel duidelijk zien hoe het rouwproces er uitziet en welke rouwfasen er te onderscheiden zijn:

Deze rouwfasen zijn onder te verdelen in de volgende vijf hoofdfasen.

Fases van Rouw bij Scheiding

1. Fase van Ontkenning Ontkenning van de realiteit is een algemeen afweermechanisme dat we gebruiken omdat de waarheid en de realiteit te heftig is om meteen te aanvaarden.

Gedachten, emoties en gedrag die je in deze fase kunt herkennen zijn:

  • Je kunt niet geloven dat je relatie echt voorbij is;
  • Je kunt niet geloven dat je partner is vreemdgegaan of dat je partner bij je weggaat;
  • Aan het einde van deze fase komt het besef dat het echt aan het gebeuren is en ga je op zoek naar de feiten, de waarheid en ook de schuldige.

2. Fase van Protest en Woede Dit is de fase van verzet tegen wat er gaat gebeuren. Niemand kiest voor een verdrietige ervaring, zoals een scheiding, en dus protesteren we uit alle macht en met alle woede die we ervaren. Dit is een krachtig verdedigingsmechanisme om gefaseerd de waarheid toe te laten.

Gedrag, emoties en gedrag die je in deze fase kunt herkennen zijn:

  • Huilen, schreeuwen en vloeken zijn uitingen die hierbij horen;
  • Het gevoel moet er op alle mogelijke manier uit
  • Omdat deze situatie zo moeilijk is om te ervaren, ga je op zoek naar de schuldvraag. Je wilt iemand de schuld geven: degene die de beslissing neemt om te scheiden of de ander voor wie je ex heeft gekozen, jezelf, je ouders, etc.;
  • Je vraagt jezelf ook af waaraan je dit verdiend hebt. Waarom jij? Waarom nu?

3. Fase van Onderhandelen en Vechten Als het eenmaal tot je doordringt dat de woede en protest je niet helpen, kun je ervoor kiezen om te onderhandelen of om een gevecht te beginnen met als doel het onvermijdelijke uit te stellen. In deze fase kan een conflict snel escaleren en resulteren in een jarenlange vechtscheiding.

Gedachten, emoties en gedrag die je in deze fase kunt herkennen zijn:

  • Naast onderhandelen kan iemand heel lief of verzorgend gaan doen, in de hoop dat de scheiding niet doorgaat;
  • Het vechten kan gepaard gaan met bedreigingen of chantage, allemaal middelen die worden gebruikt omdat het zo moeilijk is om de waarheid te aanvaarden.

4. Fase van Depressie Als er niets meer valt te ontkennen, als de woede wegebt en het onderhandelen of vechten niets heeft uitgehaald, volgt de overgave aan het onvermijdelijke: jullie gaan scheiden.

Gedachten, emoties en gedrag die je in deze fase kunt herkennen zijn:

  • In deze fase voel je vooral machteloosheid, een ziek gevoel van binnen, een diep verdriet;
  • Je hebt geen zin in gezelschap en je trekt je terug;
  • Je hebt geen zin meer in communicatie en soms wil je vluchten in drank, drugs of eten om de pijn niet te hoeven voelen. Deze fase staat op het diepste punt van de curve aangegeven en kan worden vergeleken met een put: je zit emotioneel diep in de put. Die put lijkt zo diep, dat je het gevoel kan krijgen te verdrinken. Hoe heftig deze fase ook is, om in de volgende fase, de fase van aanvaarding en een nieuw begin te komen, is het eerst nodig de put in te gaan, de confrontatie met al je angsten, pijn en verdriet aan te gaan.

5. Fase van Aanvaarding en een Nieuw Begin Na verloop van tijd ga je aanvaarden dat jullie gaan scheiden. Alle emoties over de scheiding en de gevolgen daarvan zijn verwerkt, begrepen en gezien. Je bent klaar voor een nieuw begin.

Gedachten, emoties en gedrag die je in deze fase kunt herkennen zijn:

  • Je legt je erbij neer dat de situatie is zoals die is;
  • Je gaat weer plannen maken voor een nieuw begin. Als je deze fase hebt bereikt, ben je neutraal en klaar om succesvol te scheiden!

Dynamiek van het Rouwproces

Het verloop van dit rouwproces is niet statisch, in de zin dat als je door de eerste fase heen bent en in de volgende fase terecht komt en je niet meer zal terugvallen naar een eerdere fase. Zeker als de beslissing om te gaan scheiden net is genomen, kan je allerlei emoties ervaren en kan het zijn dat je het ene moment boos bent en op ander moment weer verdrietig. Je kan dan als het ware van de ene fase zo weer in een andere, ook eerdere fase, schieten. Dat is normaal. Na verloop van tijd zal je merken dat je emoties steeds minder worden en je dus in een volgende fase bent gekomen.

Je kunt dit rouwproces bij jezelf herkennen als je in scheiding ligt, maar ook al in de periode voordat de scheidingsbeslissing is genomen. Zeker de partner die uiteindelijk de knoop om te gaan scheiden heeft doorgehakt, kan bewust of onbewust in de laatste periode van de relatie al door allerlei rouwfasen zijn heengegaan.

Risico’s en Gevolgen van Onvoldoende Aandacht voor Emoties

Het is ook goed om je te realiseren dat emoties van fase 3 en 4 kunnen escaleren in een conflict waardoor je met je ex in een conflictscheiding kan belanden, waardoor de kans bestaat dat jullie opschalen naar een langdurige en dure vechtscheiding met ieder een eigen advocaat.

Als er te weinig aandacht is voor de emotionele aspecten van de scheiding lopen jullie als ex-partners en ouders van jullie kinderen na de mediation te belangen in de passief-agressieve houding naar elkaar die alsnog uitmondt in een vechtscheiding.

Oefening: In Welke Rouwfase Zit Ik?

Met de volgende oefening kan je ontdekken in welke rouwfase jij op dit moment zit:

  1. Neem een recente situatie in gedachten waarbij jij en je ex een conflict of meningsverschil hebben gehad. Het helpt daarbij om je ogen te sluiten en weer helemaal te voelen hoe dit was.
  2. Beantwoord dan voor jezelf de volgende vragen:
    • Wat wilde ik op dat moment?
    • Welke gedachten of emoties had ik hierbij?
    • Welke emoties heb ik over mijn ex?
    • Wat wilde ik bereiken?
  3. Onderstreep vervolgens alle woorden die uitdrukken hoe jij je op dit moment voelt over je ex en/of over deze situatie:
    • blij – boos – angstig – gefrustreerd – vol vertrouwen – machteloos – voldaan – mislukt – schuldig – opgelucht – woedend – vrij – overweldigd – machtig – teleurgesteld – gelukkig – bezorgd – wantrouwend – argwanend – jaloers – afwijzend – verdrietig – wanhopig – tevreden – bang – geschokt – afwachtend – teruggetrokken – liefdevol – kalm – accepterend – ontkennend – onzeker – beu – treurig – rustig.
  4. Noteer voor jezelf alle positieve en negatieve woorden.
  5. Beantwoord de vraag: op een schaal van 0 – 10, welk cijfer geef je aan je negatieve woorden/emoties?
  6. Welke woorden gaan over je ex en welke over de situatie?
  7. In welke rouwfase denk je dat je bent op basis van de gekozen woorden?

Deze oefening komt uit de emotiemodule van het coachprogramma van Succesvol Scheiden Nederland (SSN), aan welke organisatie ik als scheidingscoach ben verbonden. In het coachprogramma van SSN wordt aandacht besteed aan de emotionele kant van de scheiding en de verwerking daarvan. Daarnaast helpt het je om de communicatie en onderhandeling met je ex te verbeteren. Meer informatie over dit programma vind je via deze link: Succesvol Scheiden Nederland.

 

Heb jij last van emoties als gevolg van jullie scheiding? Heb je het gevoel dat je vastloopt in je verdriet en/of boosheid? Heb je behoefte aan hulp en begeleiding hierbij? Neem contact met me op voor meer informatie door een email te sturen naar info@advocatenpraktijkdenhollander.nl.